فرض کنید شما یک توپ بیلیارد دارید که روی میز بیلیارد قرار گرفته است. با یک چوب بیلیارد به آن ضربه می‌زنید، توپ بیلیارد شروع می‌کند به حرکت کردن؛ به میزان ضربه‌ای که به آن وارد شده در خلاف جهت.
که دقیقاً این مفهوم فیزیک است؛ تکانه عملکردی. وقتی به توپ بیلیارد ضربه زدید توپ شروع به حرکت کردن در جهت مخالف کرد.
توپ بیلیارد به دلیل ماهیت وجودی خودش لحظه‌ای درنگ نکرد و فکر کند که آیا لازم است حرکتی انجام دهد یا نه؟ آیا جهت درست است یا نه؟ یا این حرکت ارزشش را دارد یا نه؟ توپ بیلیارد به هر محرک بیرونی واکنش فوری نشان می‌دهد.
هیچ فاصله‌ای بین محرک بیرونی و واکنش توپ وجود ندارد.
شما یک توپ بیلیارد هستید یا یک انسان؟
بسیاری از ما در زندگی شبیه به این توپ بیلیارد عمل می‌کنیم. ما از ویژگی‌های انسانی خود به نام تفکر، تأمل و حق انتخاب استفاده نمی‌کنیم و در عوض شبیه یک توپ بیلیارد زندگی می‌کنیم.
اگر به هر محرک محیطی پاسخی بلافاصله و فوری می‌دهید، اگر لحظه‌ای تأمل و درنگ ندارید و بلافاصله واکنش‌های تند، عصبانی، احساسی و هر نوع واکنش دیگری به رفتارهای دیگران نشان می‌دهید، شما بیشتر یک توپ بیلیارد در قالب انسانی هستید تا یک انسان.
آیا در اشتباهات به دنبال مقصر می‌گردید؟ آیا همه مقصرند جز خود شما؟ آیا به مسائل و مشکلات و چالشهای زندگی به صورت واکنشی عکس‌العمل نشان می‌دهید؟
اگر همسرتان اشتباهی بکند چه رفتاری نشان می‌دهید؟
- بلافاصله به او تذکر می‌دهم. ناراحت یا عصبانی هم می‌شوم و حتی داد و بیداد هم می‌کنم.
- کمی سکوت می‌کنم، فکر می‌کنم. شرایط را بررسی می‌کنم. اگر زیاد احساساتی هستم صحبت نمی‌کنم و صحبت کردن را به زمانی دیگر موکول می‌کنم.
اگر بین محرک محیطی و واکنش شما هیچ فاصله‌ای وجود ندارد وقت آن است که تغییری در رفتار خود ایجاد کنید تا واقعاً بتوانید مثل یک انسان از حق انتخاب خود استفاده کنید.
همه به شما می‌آمد گویند: بدو، برو، برس، حرکت کن، فعال باش، پرانرژی باش، به اهدافت برس، میزان فروشت را بالا ببر، کسب و کارت را رشد بده و…
و شما فقط مثل یک ربات، یک ماشین یا یک توپ بیلیارد همین کار را ادامه می‌دهید. در این بین آیا هیچ وقت ایستادید، تأمل کردید، از اشتباهاتتان درس گرفتید، روش جدیدی جایگزین روش قدیمی ناکارامد کردید؟
آیا فاصله‌ای بین محرک و واکنش ایجاد کردید؟ شما حق انتخاب دارید، به شرطی که کمی بایستید و فکر کنید.
در واکنش به روابطتان، به محیط کارتان، به شغلتان، به همسرتان، به اهدافتان، حتی به خودتان، شما حق انتخاب دارید.
وقتی در حال انجام کاری هستید و سخت تمرکز کرده اید، ناگهان زنگ تلفن شما یا پیام اینستاگرام شما به صدا در می‌آید. بلافاصله متوقف می‌شوید و به این پیام پاسخ می‌دهید. این یکی توپ بیلیارد بودن.
همکارتان اشتباهی می‌کند و حتی این اشتباه باعث ضرر و زیان بزرگی به مجموعه شما می‌شود، واکنشتان چیست؟ آیا بی درنگ عصبانی می‌شود، فریاد می زنید و او را تنبیه و اخراج می‌کنید؟ این یعنی توپ بیلیارد بودن.
این واکنش همیشگی شما بوده است. اما چرا نایستید و تأمل کنید و از خوداتن بپرسید که چه واکنشی بهترین واکنش است؟ چطور می توان این موضوع را سر و سامان دهم؟ چطور می‌توانم از این قضیه به سود کسب و کارم استفاده کنم؟
در زندگی همیشه به ما گفته اند درس بخوان، ابتدایی را تمام کردی به دبیرتسان برو، دبیرستان تمام شد کنکور بده، انتخاب رشته کن، وارد دانشگاه بشو، لیسانس بگیر، فوق لیسانس بگیر و…
در این بین فقط حق توقف و فکر کردن به رشته دانشگاهی خود را داری آن هم به شرطی که به چیزهایی فکر کنی که جامعه می‌گوید. خودت فکر نکن. به هدف زندگیت فکر نکن. به رسالت فردی خود فکر نکن. به اینکه چه چیزی می‌خواهی، در چه چیزی استعداد داری هم فکر نکن. ما به جای تو فکر می‌کنیم.
متأسفانه مشکل اکثر زندگیها این است که ما به صورت واکنشی زندگی می‌کنیم. ما با محرک‌های بیرونی رفتار می‌کنیم. به اهدافمان برسیم شاد می‌شویم. اگر نرسیم غمگین می‌شویم. ما هیچ وقت فکر نمی‌کنیم، ما هیچ وقت تأمل نمی‌کنیم.
و من می‌خواهم به شما بگویم که تأمل و درنگ را آگاهانه وارد زندگی روزانه‌تان کنید، مغز انسان ساختارش طوری است که بدون توجه به بی ارزشی یا باارزشی مسائل طبق راه‌هایی که از قبل در ذهن او است و مسیرهایش چیده شده واکنش نشان می‌دهد.
مگر اینکه شما آگاهانه این فرآیند را قطع کنید و بایستید فکر کنید، فکر به چه چیزی؟
- آیا این واکنشی که دارم نشان می‌دهم ارزش آن را دارد یا نه؟
- باید این واکنش را نشان دهم یا نه؟
- آیا می‌توانم روشم را تغییر دهم؟
- آیا این روش همیشگی به من پاسخ داده است؟
- آیا اگر همه این کار را می‌کنند این به معنای درست بودن این کار است؟
- روش من چیست؟
- راه من کجاست؟
- چه واکنشی بهتر است؟
- کاری که انجام می‌دهم در جهت اهدافم هست یا نه؟
استفاده از ابزار استوپ برای آگاهانه تامل کردن را اینجا بخوانید.
حتی شما نسبت به حرف‌های من هم باید فکر کنید و تأمل کنید که آیا درست می‌گوید یا نه؟ آیا حرف‌هایش به زندگی من می‌خورد یا نه؟
قرار نیست هر چیزی هم من می‌گویم عیناً اجرا کنید. تحقیق کنید، جست جو کنید، فکر کنید. روش خودتان را پیدا کنید. راه خودتان را کشف کنید.
بین محرک و واکنش شما یک حق انتخاب دارید. این چیزی است که در کتاب هفت عادت مردمان مؤثر هم آورده شده است و شما با تأملات روزانه می‌توانید از این حق انتخاب‌ها استفاده کنید.
این که من درگیر کارهای بیهوده شوم که به ظاهر دارم سخت تلاش می‌کنم هیچ فایده‌ای ندارد. من نیاز است بایستم، هدفم، مسیرم، جهتم، چشم اندازم را بررسی کنم و سپس تلاش کنم.
هرجایی که مثل یک توپ بیلیارد در حال واکنش نشان دادن هستید لطفاً بایستید. بایستید و تأمل کنید.
در مواقع اشتباهات، مخالفت‌ها، عصبانیت‌ها، تنش‌ها و… بایستید و چند ثانیه‌ای فکر کنید. آیا واکنش بعدی شما مناسب این لحظه هست یا نه؟ آیا ارزشش را دارد؟
و این چنین شما به مرور حق انسانی خودتان را به دست خواهید آورد و متفاوت می‌شوید و متفاوت خلق می‌کنید.
این مقاله بخشی از پادکست شماره ۱ پشت چراغ قرمز است. اگر تمایل دارید این پادکستها را بشنوید، اینجا را کلیک کنید/
